Halk ortasında fil hastalığı (elefentiazis) olarak bilinen lenfödem; lenfatik sistem olarak bilinen lenf nodlarının istasyon olduğu beyaz kan dolanımında yavaşlama ve/veya tıkanmaya ikincil olarak gelişen bir durum olarak ortaya çıkıyor. Lakin hastalığın çok ilerleyen halinde uzuvdaki lenfödem sert kıvama gelince derideki kalınlaşma oluşumu nedeni ile bu türlü bir isim verildiğini belirten Uzman Doktor Sinan Bağçacı, lenfödemin doğuştan ya da sonradan olmak üzere bir çok nedeni olduğunu vurguladı.
Bağçacı, “Konijental (doğuştan), kanserler (meme, rahim, yumuşak doku, lenfoma), radyoterapi, kanser nedeni ile radyoterapi uygulanması, travmalar, enfeksiyonlar (mantar-selülit) sebeplerdir. Teşhis, birçok vakit tecrübeli ve aşina bir tabip tarafından konulabilir. Lenfödem ile ilgili hikaye, risk faktörleri sorgulanmalıdır. Klinik teşhiste kuşku varsa lenfosintigrafi, MRG ile teşhis netleştirilmelidir” dedi.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Sinan Bağçacı, hastaların tedavi edilmediği takdirde enfeksiyonlar ve bu duruma ikincil olarak bir çok komplikasyon gelişebileceğini söz ederek, “Atar damar, toplar damar ve beyaz kanın süzüldüğü lenfatik damar dolanımı mevcuttur. Lenf deveranının çeşitli nedenler ile yavaşlaması ve tıkanması soncunda lenfödem ortaya çıkar. Bu durumun doğuştan ve sonradan elde edilmiş olmak üzere birçok nedeni bulunmaktadır. Bedeninizdeki ödemin arttığını gözlemlerseniz, kesinlikle bir tabibe gidip muayene olmak gerekir” sözlerini kullandı.
KIYAFET, TAKILAR VE AYAKKABILAR DAR GELMEYE BAŞLADIYSA DİKKAT
Dr. Öğr. Üyesi Sinan Bağçacı, lenfödemin en bariz olarak şişlik ve ödem yakınması ile kendini gösterdiğini kaydederek, “Genellikle kolda ve bacakta ödem olarak kendini gösterir. Kıyafet, takılar ve ayakkabıların dar gelmesi en yaygın yakınmadır. Başta devir periyot artan ve azalan ödem dönemleri olmak ile birlikte ileri evrelerde daha sert kıvamlı ve süregelen ödem ortaya çıkar. Parmaklar ve parmak ortaları dahil oluşan şişlik, ağrı-uzuvda yük hissi, derinin kalınlaşması ve sertleşmesi, kıvrımların ortaya çıkması, deriden dokular ortası sıvının sızması, siğilimsi çıkıntılar oluşması en değerli belirtileridir” halinde konuştu.
Çok ender durumlar dışında hastalığın tedavisinde cerrahi süreçlerin yararının olmadığını vurgulayan Bağçacı, “Dışarıdan lenfatik sisteme bası yapan kitlelerde; cerrahi süreç deveranın kitle çıkartılarak yine sağlanması ile yarar edebilir. Tedavi planlamasında hastalığın erken evre olması hayli yüz güldürücüdür. Hastalık için en net tedavi seçeneği günümüzde komplet dekonjestif (manuel lenfatik drenaj-lenfödem sargısı) tedavidir.
Oluşan ödemin azaltılması ve lenfatik sirkülasyonun artırılması amaçlanır. Sonrasında lenfödem giysileri ile oluşan yeterlilik halinin korunması hedeflenir. Hastaların hijyen kurallarına uyması, tuzlu diyetlerden sakınması, dar giysiler giymemesi, kilo denetimi, antrenman yapması ve bol sıvı alması epey değerlidir.
Hastalık erken evre ve ödem yumuşak kıvamlı iken çok bariz biçimde tedavi edilebilirken; geç evre ve derinin kalınlaştığı, ödemin sertleştiği hal olan fil hastalığı evresinde tedavi edilmesi epeyce sıkıntı tedavi edilmektedir. Bu nedenle erken devir tedavi epey güzel sonuçlar vermektedir. Risk faktörü olan göğüs kanseri nedeni ile opere edilen yahut öteki lenfödemi tetikleyen tıbbi durumlarda hastalar; lenfödem konusunda bilgilendirilmelidir”