Dünyanın dört bir yanında 200 yıldan uzun müddettir duyulan gizemli ‘gök depremleri’, bilim insanlarının çözümlemekte zorlandığı tuhaf seslerin kaynağı olmayı sürdürüyor. Bu sesler, silah atışları yahut otomobil patlamalarıyla karıştırılabiliyor ve Belçika’dan Japonya’ya, New York’taki Finger Lakes bölgesine kadar geniş bir alanda duyulabiliyor.
Bilim insanları, bu yankılanan patlamaların kökenini belirlemek için atmosferde patlayan meteorlar, askeri tatbikatlar, taş ocağı patlamaları ve uzak fırtına yahut sarsıntılar üzere çeşitli teoriler ortaya koyuyor.
Peki gerçek tam olarak ne?
İLK OLARAK 7.2 BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ BİR ZELZELE SIRASINDA BELGELENMİŞTİ
İlk olarak 1811 yılında ABD’de Missouri eyaletine bağlı New Madrid kentinde, 7.2 büyüklüğündeki bir sarsıntı sırasında belgelendiği kaydedilen bu sesler, bölge sakinleri tarafından şaşkınlıkla karşılanmıştı.
Ağustos 1886’da ise Güney Carolina’nın Charleston kentinde meydana gelen 7.3 büyüklüğündeki zelzelede de misal sesler duyulmuş ve bu sesler zelzeleden haftalar sonra bile hissedilmeye devam etmişti.
‘AĞIR BİR TOPUN PATLAMASINA BENZEYEN BİR SESE BENZİYOR’
Gök zelzeleleri, ‘kükreyen ses’ yahut ‘yüksek patlamalar’ olarak tanımlanıyor. New York eyaletinin merkezindeki Seneca Gölü’nden yaşayan muharrir James Fenimore Cooper, bu tecrübesi ‘Göl Silahı’ isimli kısa hikayesinde kaleme almıştı.
Cooper, hikayesinde seslerin “Bilinen hiçbir tabiat maddesiyle açıklanamayan, ağır bir topun patlamasına benzeyen bir ses” olduğuna vurgu yapmıştı.
SESLERİN SARSINTILARDAN KAYNAKLANDIĞI YANLIŞSIZ MU?
Bilim insanları, 2013 yılından bu yana EarthScope Transportable Array’dan (ESTA) elde edilen sismik dataları 2020 yılında kullanmaya başladı. ESTA, ABD genelinde sarsıntıları, volkanları ve heyelanları tespit eden 400’den fazla sismik istasyondan oluşan bir ağ.
Kuzey Carolina Üniversitesi Chapel Hill’deki bir araştırma grubu, bu seslerin sarsıntılardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemek için ESTA’nın bilgilerini çeşitli kayıtlarla karşılaştırdı.
Çalışmaya katılan araştırmacılardan Eli Bird, genel olarak bunun atmosferik bir fenomen olduğuna inandıklarını ve sismik aktiviteden kaynaklandığını düşünmediklerini belirtti. Araştırmacılar, seslerin yerden değil, atmosferden yayıldığını varsayıyor.
Bir öteki mümkünlük olarak, atmosferde patlayan uzay kayaları olan bolidler yahut okyanus üzerinde çakan gök gürültüsü üzere okyanus olayları da gündeme gelmiş olabilir.
Bird, “Atmosferik şartlar, bu durumun belli bir tarafta artmasına yahut bu mahallî bölgeyi etkilemesine neden olabilir” dedi. Fakat sismologlar, tüm uğraşlarına karşın gök zelzelelerinin kesin olarak nereden geldiğini belirleyemedi.
Kasım 2017’de Alabama’daki sakinler, yaşanan patlamalarla şok olmuş ve dehşetle yetkilileri aramıştı. Birmingham Ulusal Hava Durumu Servisi, bölgede meydana gelen gürültüyü tam olarak açıklayamadıklarını, uydu imgeleri ve radar taramalarında patlama belirtilerinin görülmediğini bildirdi.
Ajans, o periyot toplumsal medyada benzeri kanıları paylaşarak “Bir yanıtımız yok ve yalnızca varsayımlarda bulunabiliriz” sözünü kullandı. Uzmanlar, bu seslerin nedeninin tam olarak belirlenememesi nedeniyle halk ortasında farklı spekülasyonların yaygınlaştığını belirtiyor.
ÇEŞİTLİ KOMPLO TEORİLERİNE TABAN HAZIRLIYOR
Bazı bölgelerde beşerler gök sarsıntılarının varlığını doğaüstü fenomenlerle ilişkilendirirken, kimileri da bu durumu askeri faaliyetler sonucu yaşandığını düşünüyor. Bu durum, hem toplumda merak uyandırıyor hem de çeşitli komplo teorilerine taban hazırlıyor.
Dünyanın farklı bölgelerinde emsal seslerin duyulması, araştırmaları memleketler arası bir boyuta taşıyor. Bilim insanları, bu sesleri daha kapsamlı bir biçimde incelemek için memleketler arası iş birlikleri kurmaya çalışıyor.
Gök sarsıntıları ile ilgili yapılacak daha fazla araştırma, bu olguların tabiatını anlamamıza yardımcı olabilirken, halk sıhhati ve güvenliği açısından da değerli sonuçlar doğurabilir. Uzmanlar, bu seslerin kaynaklarının belirlenmesinin, toplumları bilgilendirme ve muhtemel tehlikeleri evvelden haber verme açısından kritik bir değere sahip olduğunu vurguluyor.
Daily Mail’in ‘Terrifying ‘skyquakes’ are being heard around the world including the US – and scientists don’t know what they are’ başlıklı haberlerinden derlenmiştir.
Fotoğraflar: iStock