Dünya çapında enflasyonla uğraşta sona yaklaşılırken, global besin fiyatları da devletlerin odağında yer alıyor.
Küresel çapta gerek hacim gerekse talep açısından en değerli besin kalemlerinden olan tahılda fiyatlar gerilerken, şeker fiyatları ve et fiyatları da azalış kaydetti.
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütünün (FAO) global besin fiyat endeksi raporuna nazaran, besin fiyatları yıllık bazda yüzde 1,1 azalırken, Tahıl Fiyat Endeksi yüzde 0,5, Şeker Fiyat Endeksi yüzde 4,7 ve Et Fiyat Endeksi yüzde 0,7 geriledi.
Rapora nazaran, 2024 ve 2025’te dünya tahıl toplam kullanımının 2 milyar 852 milyon tona çıkması ve 2023 ve 2024’e nazaran yüzde 0,2’lik bir artış göstermesi öngörülüyor. Besin alım bileşeninde beklenen büyümenin tesiriyle pirinç kullanımının da rekor düzeye ulaşması öngörülüyor.
Petrol fiyatlarındaki gerilemeyle birlikte bunun besin fiyatları üzerindeki tesirlerinin de izlenmeye başladığını kaydeden analistler, düşen güç maliyetlerinin tarım kümesi eserlerinin fiyatlarında da aşağı istikametli tesire sahip olabileceğini vurguladı.
Brent petrolün varil fiyatında 2 eylül haftasında kaydedilen yüzde 7,2’lik düşüş, Ekim 2023’ten bu yana en sert kıymet kaybı olarak öne çıkarken, geçen hafta 68,5 dolara kadar inerek yaklaşık son 3 yılın en düşük düzeyini test etti.
Emtia Piyasaları Uzmanı Zafer Ergezen, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, resesyon tasaları ile bir arada güç fiyatlarındaki düşüşün tesiriyle besin fiyatlarında üretim maliyetlerinin aşağı inebileceği öngörüsünde bulundu.
Ergezen, hacim olarak bakıldığında tahıl ve hububat fiyatlarındaki azalışın, FAO’nun açıkladığı global besin fiyat endeksindeki düşüşün kıymetli kaynaklarından biri olduğunu söyledi.
Özellikle buğday tarafında Karadeniz Bölgesi’nde ihracatın artış göstermesi ve ABD ile Arjantin’de üretimin yüksek seyretmesinin tahıllar kaleminde fiyatların düşük kalmasını sağladığını belirten Ergezen, tahıl fiyatlarındaki düşüşün en kıymetli etkenlerinden birinin de artan üretim varsayımları olduğunu kaydetti.
Ergezen, mısır fiyatlarının da düşük kalmasının öne çıktığını ve mısırın yüzde 60’ının sanayi alanında kullanıldığını söz ederek, mısırdan, biyodizel üretiminde de faydalanıldığı, petrol fiyatlarının düşük kalmasıyla mısır talebinin düşüş gösterdiğini lisana getirdi.
Resesyon telaşlarının güç fiyatlarındaki düşüşün tesiriyle besin fiyatlarında üretim maliyetlerini aşağı çekebileceğini kaydeden Ergezen, resesyonun gerçekleşmesi halinde fiyat baskılarının öne çıkabileceğine işaret etti.
“HAVA ŞARTLARI GELECEK DEVİRDE FİYATLARI ETKİLEYEN EN DEĞERLİ ÖGE OLACAK”
Ergezen, geçen sene El Nino hava olayının gündemde olduğunu, bu ay içerisinde de La Nina hava olayının başlamasıyla hava sıcaklıklarının bir ölçü düşmesinin beklendiğini vurgulayarak, Güney Amerika, Uzak Doğu ve Hindistan’da üretilen buğday, mısır, şeker, kahve, pamuk ve pirinçte fiyat dalgalanmalarının olabileceğini söyledi.
Şeker, buğday, mısır ve bitkisel yağlar fiyatlarının enflasyonla uğraşa sekte vurabileceğini belirten Ergezen, bitkisel yağ fiyatlarının son 20 ayın doruğuna çıktığını hatırlattı.
Petrol fiyatlarının besin fiyatlarına direkt yahut dolaylı tesir etmesi muhtemel
Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Rahmi İncekara da petrol fiyatlarının, besin ve ziraî fiyatları etkilemesinin iki biçimde ortaya çıktığını lisana getirerek, “İlki, girdi maliyetleriyle ikincisi ise biyoyakıtlar üzere alternatif güç kaynakları için girdi olarak kullanılan ziraî eserlere yönelik taleple açıklanmaktadır.” dedi.
Biyoyakıtların üretilmesini sağlayan ziraî eserlerin üretiminin teşvik edilmesinin bilhassa petrol fiyatlarına bağlı olarak tespit edildiğini aktaran İncekara, tarım makinelerinin ve gübrelerin üretiminde kullanılan güç kaynaklarından biri olması nedeniyle de petrol fiyatlarındaki düşüşün, tarım eserlerinin maliyetinin azalmasına neden olabileceğini kaydetti.
İncekara, mısır fiyatının, hem biyoyakıt üretiminde kullanılması hem de gübre üzere güç ağır bir ham unsur gerektirmesi sebebiyle petrol fiyatlarıyla olumlu korelasyon içinde olduğunu vurgulayarak, emsal yansıların soya fasulyesinde de ortaya çıkabileceğini söyledi.
Ham petrol fiyatlarındaki düşüşün etanol üzere alternatif yakıt fiyatlarına olan talebi azalttığını tabir eden İncekara, “Ham petrol fiyatları düştüğünde daha az şeker etanol üretimine gittiğinden şeker fiyatlarında düşüş yaşanabilmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.