Batuhan SERİM – Ali Selim YAMANLI/İSTANBUL
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, en son 31 Mayıs 2022’de Dünya Tütünsüz Günü Gençlik Buluşması’nda, sigarada vergileri devamlı artırdıklarını belirterek, “Bundan ötürü da çok rahatsızlar. Hem suluda artırıyoruz hem sigarada artırıyoruz” dedi. “Aç, sefil geziyor fakat onu almaktan geri durmuyor” diyen Erdoğan, “Rakıyı almaktan, birayı almaktan geri durmuyor” tabirlerini kullandı.
Erdoğan’ın genel başkanlığını yaptığı AKP hükümetleri de bu doğrultuda sigara ve alkollü içeceklere arka arda artırım getiriyor. En son yeni yılla birlikte alkollü içki ve sigarada ÖTV artırımı yüzde 22,30 olarak belirlendi.
Gelinen son nokta vatandaşları isyan ettiriyor zira artık bu durumun özel hayata müdahale boyutuna ulaştığını düşünüyorlar.
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu da geçtiğimiz gün toplumsal medya hesabından yaptığı bir yazılı açıklamayla bu hususta iktidara yüklendi. Kılıçdaroğlu, “Alkollü içeceklere yapılan artırımlar yıldırmadır, zulümdür. Devlet, bir hayat stilini kuşatamaz, taciz edemez, rahatsız edemez. Devlet her hayat şeklini korur. 6 ay sonra vergileri yine düzenleyerek, çözeceğim kıymetli sorunlarımızdan biri de bu meseledir” dedi.
Vergi Uzmanı Ozan Bingöl de Kılıçdaroğlu’nun paylaşımını alıntılayarak, “Alkol eserlerindeki yüksek vergilemenin toplum sıhhatini korumak ile bir ilgisi kalmamıştır. Temelde yalnızca ‘gelir odaklı’ bir vergileme yaklaşımı oluşmuş ve hatta alkolden alınan ÖTV, bir vergi siyaseti aracı olmaktan çıkıp direkt ömür stiline müdahale aracına dönüşmüştür” sözlerini kullandı.
Biz de İstanbul Mecidiyeköy’de yurttaşlara mikrofon uzattık, “Sigara ve alkollü içeceklere artırım üstüne artırım yapılması sizce hayat üslubuna müdahale mi?” diye sorduk.
Verilen karşılıklar şöyle oldu:
“İNSANLAR KİMYAGER OLDU”
Hilmi Özargıt: “Tabii ki müdahale. İnsanların kendi tercihi bu, içen de var içmeyen de. Artırım geliyor, bunun da bir maliyeti var, verdiklerini buradan karşılıyorlar. Beşerler kimyager oldu, parası olan büfeden alıyor. Bu durum toplumun sıhhatini da etkileyen bir durum. İmkanlar kısıtlanınca beşerler deva arıyorlar ‘Ne yapabilirim?’ diye.”
“İNSAN HAKKINA TECAVÜZDÜR”
Ali Bozgül: “Müdahaleden çok insan hakkına tecavüzdür. Bu hükümetin yaptığı işlerden bir tanesi; taban fiyata artırım yapıyor peşinden de sigara ve alkole artırım yapıyor. Onun parasıyla maaş alıyorlar, nerede bunun adaleti? Benim babamın amcasının oğlu, 3 hafta evvel uydurma alkolden öldü. Evvel gözleri kör oldu, iki gün sonra da rahmete gitti. Piyasada her tarafta kaçak alkol ve sigara var. Etrafımızda kendi kendine alkolünü üreten çok insan var.”
“BU ARTIRIMLARI ONAYLAMIYORUM”
Uğur Özger: “Bence bir müdahale, alacak güçleri olmayan, sigara ve alkol tüketen beşerler için bu hayat şartlarında nitekim biraz sıkıntı bir durum. Onaylamıyorum bu artırımları. Kimi insanları düzmece tütün ve alkol eserlerini almaya da itebilir, toplum sağlını da etkileyen bir bahis.”
“HİÇBİR ŞEYE ARTIRIM OLMASIN”
Cemile Nadide: “Zam olması yeterli bir şey değil, hiçbir şeye artırım olmasın, alım gücümüz yok. Ben sigara ve alkol kullanmadığım için bilmiyorum ancak içenler de içebilir, buna karışamazsın sen. Herkesin özel hayatı, artırım olmaması lazım aslında.”
“DEVLETİN GELİR KALEMİ HALİNE GELDİ”
Refika Tüzün: “Kesinlikle müdaheledir. Bu, devletin değerli bir gelir kalemi haline getirildi. Bir taşla iki kuş üzere bir şey. Olağan ki sıhhat üzere sebeplerden bu eserlerden vergi alınması, insan sıhhatine yararlı olabilmek ismine kabul edilebilir bir şey. Fakat alkol yurtdışı ile karşılaştırıldığı vakit Türkiye’de fecî fiyatlarda.
Zaten gelirler çok düşük, üstüne bir de her ay yeni vergi gelince beşerler şöyle keyifli bir an geçirmesi neredeyse imkansız. Bunlar sonuçta ferdî seçimler, ceza mahiyetinde müdahale edilmemesi gerekir. Bu durum insanları kaçak içkiye sevk edebilir, gazetelerde görüyoruz kaçak içkiden mağdur olan hatta hayatını kaybeden birçok insan oluyor. Tütünde de durum bu türlü. Her toplum bilhassa sigaraya ihtar getiriyor, vergi koyuyor, paketlerini değiştiriyor bunu bir yere kadar kabul edebilirim fakat Türkiye’de artık dozu arttı.”
“BUGÜNKÜ EKONOMİK KOŞULLARDA HER ŞEY MÜMKÜN”
Hüseyin Eral: “Fazlasıyla müdahale ediliyor. Bu durumun, kaçak alkol ve tütün eserlerine sevk etmemesi mümkün değil. Bugünkü ekonomik koşullarda her şey yapılabilir, hiçbir şeyin artık net ve emniyetli bir biçimde olacağını zannetmiyorum.”
“İNSANLAR İÇKİLERİNİ KENDİLERİ YAPIYOR”
Aykut Yazıcı: “Müdahaledir, fiyatların pahalılaşması kaçak eserlere sevk ediyor insanları. Şu an herkes olağan sigara paketinin içinde tütün satılan eserlerden alıyor, daha makûs. Beşerler evvelden ucuz içki alıyorlardı, artık onu da alamıyorlar kendileri yapıyorlar.”
“BU KADAR SINIRLAMA OLMAZ”
Ahmet Bey: “Yaşam şekline bir müdahaledir, sonuçta insanların kendi hayat stili. Katiyetle bu durum merdiven altı üretimlerden almaya teşvik eder. Durumu olmayan beşerler ister istemez kaçağa yönelecek. Bu kadar da sınırlama olmaz.”
“FARKLI ÜLKELERDE BU ZAMLARI GÖRMÜYORUZ”
Baki Bey: “Bence müdahale, sigara ve alkol herkesin kendi tercihi. Farklı omurlara hürmet duymamız gerekiyor, gelen bu artırımları biz farklı ülkelerde görmüyoruz. Türkiye’de de olmaması gerekiyor. Bence tüketmeyenler tüketenlere hürmet duymalı. İnsanlığın sıhhatine da tesir eden bir durum.”
“GEÇEN SENEYE NAZARAN YARI YARIYA ARTIRIM GELDİ”
Tekel Esnafı Mahmut Uçar: “Geçen seneye nazaran yarı yarıya artırım geldi. Müşteriler daha evvel bu yılki kadar meşakkate girmediler, bu sene fiyatlar çok arttı. Halk sıkıntı durumda, 2 tane alıyorsa artık 1 tane alıyor. Satışlar da yarı yarıya düşüş var. Ben 50 yaşıma geldim bu yıl yapılan artış kadarını görmedim, durmak yok hala daha devam ediyor. Bu sene buna bir ‘Dur’ demeleri lazım. Esnaf ve halk güç durumda.”